Lịch sử của golf hấp dẫn không kém gì chính môn thể thao này. Hãy tưởng tượng những người Scotland thời xưa cầm gậy gỗ đánh quả bóng lang thang trên những ngọn đồi thoai thoải. Nghe có vẻ kỳ lạ, nhưng đó chính là nơi tất cả bắt đầu. Những golfer đầu tiên ấy chỉ là những người chơi nghiệp dư, không quá bận tâm về cú đánh hoàn hảo hay việc đưa bóng vào hố. Họ đơn giản chỉ đang vui chơi, tận hưởng và vô tình tạo nên nền móng cho một trong những môn thể thao phổ biến nhất thế giới ngày nay.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu hành trình phát triển của golf: từ khởi nguồn mộc mạc ở Scotland, đến cái tên mang gốc Hà Lan, và cách golf trở thành môn thể thao hiện đại của thế kỷ 21. Chúng ta cũng sẽ khám phá sự lan tỏa, mức độ phổ biến và quá trình tiến hóa của golf qua nhiều thời kỳ.
Ai là người phát minh ra golf?
Nguồn gốc của golf giống như một câu đố cổ xưa chưa có lời giải rõ ràng. Đến nay, đây vẫn là bí ẩn khiến giới sử học về golf tranh luận không ngừng. Một số người cho rằng golf bắt nguồn từ trò chơi Pagancia của La Mã vào thế kỷ thứ nhất, nơi người chơi dùng một cây gậy cong để đánh quả bóng da nhồi. Về cơ bản, cũng chỉ là trò dùng gậy đánh bóng?
Những học giả khác lại tin rằng golf xuất phát từ trò Chuiwan của Trung Quốc, phổ biến từ thế kỷ 8 đến 14. Điều này càng trở nên thuyết phục hơn với bức họa trong cuộn tranh “Autumn Banquet” thuộc triều Minh (niên đại 1368), mô tả các quan thần đang vung cây gậy trông giống gậy golf, nhằm đưa một quả bóng nhỏ vào hố.
Không chỉ vậy, còn có cả một “cuốn sách golf cổ đại” của Trung Quốc tên “Wan Jing” (tạm dịch: Cẩm Nang Trò Chơi Bóng) xuất bản năm 1282, trong đó mô tả luật chơi, đề cập đến green, hố và các loại dụng cụ giống với golf thời nay.
Chưa dừng lại ở đó, Anh có trò Cambucca, Pháp có Chambot, và Ba Tư có Chowkan, tất cả đều góp thêm tầng lớp mới cho bí ẩn về nguồn gốc golf.
Thế nhưng, giới sử học vẫn tranh cãi liệu những trò chơi ấy có thật sự là golf hay không. Nếu không có cú đánh kiểm soát, không có gậy golf tiêu chuẩn, không có hố golf hay vòng đấu 18 hố – mà chỉ đơn giản là chạy quanh và vung gậy – thì liệu có thể gọi đó là golf?
Vậy nên, cho đến cuối cùng, người phát minh thực sự của golf vẫn là một bí ẩn.
Người Scotland và sự ra đời của golf hiện đại
Dù nguồn gốc xa xưa còn gây tranh cãi, dấu mốc rõ ràng nhất của golf hiện đại bắt nguồn từ thế kỷ 15 tại Scotland.
Lần đầu tiên golf được ghi chép lại khi Vua James II ban lệnh cấm – vì đất nước đang chuẩn bị chiến tranh và golf thì… quá hấp dẫn, khiến người dân xao nhãng việc luyện bắn cung và huấn luyện quân sự.
Đến năm 1471, Vua James III tiếp tục duy trì lệnh cấm, coi golf là trò tốn thời gian.
Mãi đến năm 1502, triều đại “cấm đoán” mới kết thúc khi Vua James IV chính thức dỡ bỏ, thậm chí còn trở thành nhà vua đầu tiên chơi golf. Việc hoàng gia ủng hộ giúp golf nhanh chóng lan rộng:
Vua Charles I đưa golf đến Anh
Nữ hoàng Mary của Scotland phổ biến golf đến Pháp
Đến năm 1744, khi tầng lớp quý tộc Anh bắt đầu “mê golf”, nhóm Gentlemen Golfers of Leith thành lập câu lạc bộ golf đầu tiên, đánh dấu việc golf trở thành một môn thể thao chính thức.
Năm 1764, St Andrews – nơi được xem là “cái nôi của golf” – xây dựng sân golf 18 hố đầu tiên trên thế giới, đặt nền tảng cho tiêu chuẩn 18 hố hiện nay.
Đến năm 1834, Vua William IV ban tước hiệu “Royal and Ancient” cho CLB này, đưa St Andrews trở thành biểu tượng hàng đầu của golf thế giới.
Từ một môn từng bị hoàng gia “cấm cửa” cho đến khi được chính hoàng gia nâng tầm, golf đã trải qua một hành trình đầy thú vị và đậm chất kịch tính.
Tại sao lại gọi là “Golf”?
Tên gọi golf bắt nguồn từ từ tiếng Hà Lan “kolf” hoặc “kolve”, có nghĩa đơn giản là “gậy”. Nó cũng được cho là liên quan đến từ trong tiếng Scotland như “goulf”, mang nghĩa “đánh”. Chữ “golf” với cách viết như ngày nay lần đầu xuất hiện vào thế kỷ 16, được trích trực tiếp từ sắc lệnh cấm chơi golf của Vua James II, nơi ông gọi môn này là “ye golf”.
Để câu chuyện thú vị hơn một chút, hãy cùng nhắc đến một “tin đồn tai tiếng” từng xoay quanh tên gọi golf.
Có thời gian người ta truyền nhau rằng GOLF là viết tắt của cụm từ “Gentlemen Only, Ladies Forbidden” (Chỉ dành cho đàn ông, phụ nữ cấm chơi). Nghe thật chấn động, nhưng sau này tin đồn ấy đã được chứng minh là hoàn toàn sai sự thật.
Dù vậy, lời đồn này cũng phản ánh phần nào thực tế lúc bấy giờ: rất nhiều sân golf danh giá từng không cho phụ nữ chơi. Thế nhưng điều đó đã thay đổi khi phụ nữ chính thức “phá rào”, xuất hiện tại Morris County Golf Club (Mỹ) vào năm 1900 – tức 273 năm sau. Đến thập niên 1950, Hiệp hội Golf Nữ Chuyên nghiệp (LPGA) ra đời, đánh dấu bước ngoặt lịch sử hướng đến sự bình đẳng và hòa nhập trong môn golf.
Golf đã phát triển như thế nào qua thời gian?
Vào thế kỷ 18, những người lính Scotland mang theo nhiều thứ hơn là vũ khí — họ còn “mang theo” cả môn golf, lan tỏa trò chơi này khắp nước Anh. Royal Blackheath Golf Club, đặt gần London, trở thành câu lạc bộ golf đầu tiên ngoài Scotland, cũng là nơi Hoàng tử Henry, con trai của James VI, thường đến chơi.
Sang thế kỷ 19, khi Đế quốc Anh mở rộng, golf cũng vượt ra khỏi biên giới của Quần đảo Anh. Golf bắt đầu bén rễ ở khắp nơi:
Royal Calcutta Golf Club ra đời ở Ấn Độ năm 1829
Pau Golf Club thành lập ở Pháp năm 1856
Từ đó, “cơn sốt golf” lan rộng đến Ireland, khắp châu Âu, Úc, New Zealand, Canada, Singapore và Nam Phi.
Cuộc Cách mạng Công nghiệp càng thúc đẩy golf bùng nổ. Sự ra đời của đường sắt - như tuyến đến Balmoral Castle - giúp người dân bình thường có thể di chuyển xa hơn khỏi thị trấn của mình. Hoạt động thương mại sôi động khiến golf không còn là môn chơi chỉ dành cho tầng lớp thượng lưu, mà trở nên phổ biến, rẻ hơn và dễ tiếp cận hơn với đại chúng.
Golf tại Mỹ
Nhờ vào một người con của Leith – David Deas – golf đã vượt Đại Tây Dương vào thế kỷ 18. Trên những chuyến tàu chở hàng từ cảng Leith đến Charleston, ông mang theo 432 quả bóng golf và 96 cây gậy, đưa môn thể thao này đến các thuộc địa Mỹ. Tuy nhiên, sự hứng thú ban đầu nhanh chóng lắng xuống khi Chiến tranh năm 1812 nổ ra.
Bước sang những năm 1880, golf tại Mỹ bắt đầu hồi sinh.
Năm 1894, Hiệp hội Golf Hoa Kỳ (USGA) ra đời và đến 1895, những tay golf chuyên nghiệp như Walter Hagen và Gene Sarazen đã bước lên sân khấu lớn. Đến năm 1910, nước Mỹ đã sở hữu 267 câu lạc bộ golf — một con số ấn tượng cho thấy tốc độ phát triển mạnh mẽ của golf.
Lịch sử trang phục & thiết bị Golf
Gậy golf
Từ những ngày đầu chỉ là “gậy đánh đá” vào thập niên 1500, một bước ngoặt xuất hiện khi Vua James IV đặt làm riêng một bộ gậy golf. Đến thế kỷ 19, kỹ thuật rèn kim loại phát triển, gậy golf dần chuyển từ cán gỗ sang cán kim loại, mở đầu kỷ nguyên thiết kế hiện đại.
Bóng golf
Bóng golf cũng trải qua hành trình thay đổi lớn:
Ban đầu là bóng gỗ — khó có thể bay thẳng như bóng hiện đại.
Sau đó đến bóng “feathery”, được nhồi bằng lông.
Năm 1848, bóng “Gutty” ra đời, làm từ nhựa cây Sapodilla đã khô, có cảm giác giống cao su và dễ sản xuất hơn nhiều.
Đây là một cuộc cách mạng giúp golf trở nên phổ biến hơn.
Thời trang golf
Trang phục golf cũng thay đổi đáng kể qua thời gian:
Thời kỳ đầu là phong cách tweed đặc trưng của Scotland, khá dày và cứng.
Đầu thế kỷ 20, golf trở nên trang trọng hơn, yêu cầu quần áo mang tính “formal”.
Sang thế kỷ 20, trang phục bắt đầu chuyển sang phong cách thoải mái, với quần kaki và áo có cổ trở thành tiêu chuẩn.
Ngày nay, thời trang golf ưu tiên hiệu suất và sự thoải mái, rất xa so với áo khoác tweed và vớ cao cổ của hàng thế kỷ trước.